Mnogobrojni relevantni izvori različite provenijencije pouzdano ukazuju na dvije početne i osnovne, bitne, fundamentalne postavke i odredbe savremenih događanja i događaja u Republici Bosni i Hercegovini na kraju 20. stoljeća:
– prvo, na Republiku Bosnu i Hercegovinu je izvršena klasična oružana agresija, odnosno zločin protiv mira i sigurnosti čovječanstva, što je po osnovnom shvatanju i definiciji međunarodni oružani sukob i
– drugo, na okupiranim teritorijama nezavisne i univerzalno priznate Republike Bosne i Hercegovine, članice Ujedinjenih nacija, kao i u gradovima u opsadi, nad Bošnjacima je izvršen najteži zločin – zločin genocida.
Riječ je o zločinima koji su nastali na temeljima fašističke ideologije, dvije genocidne politike (Hrvatske i Srbije), dva velikodržavna projekta (Velika Hrvatska i Velika Srbija), dva zajednička zločinačka poduhvata, dva nacionalistička pokreta, dvije agresivne i genocidne strategije, dviju država (Hrvatske i Srbije), zatim dviju, odnosno triju kolaboracionističkih i petokolonaških tvorevina (uz RS i Herceg Bosnu tu je i Fikret Abdić sa pokušajem tzv. autonomije), dvije strane vojske, četiri kolaboracionističke vojne formacije i više drugih oružanih jedinica i grupa, uključujući i strane plaćenike (Ruse, Grke, itd.). Takva fašistička ideologija, politika i praksa genocidnog karaktera je imala za cilj formiranje velikosrpske i velikohrvatske države na račun samostalne i suverene, historijski trajne i jasno definirane države Bosne i Hercegovine. Cilj tih ideologija, politika i prakse bio je osvajački rat za teritorije, za “životni prostor”, za otimanje za njih tuđe bosansko-hercegovačke zemlje.
Između Slobodana Miloševića i Franje Tuđmana u Karađorđevu su 25. 03. 1992. godine, dogovorene granice podjele SR BiH na dva dijela, od kojih bi jedan dio bio pripojen SRJ, a drugi Republici Hrvatskoj (RH). Realizaciju ovog dogovora u BiH su pokušali u djelo sprovesti Radovan Karadžić i Mate Boban.
Agresija na Republiku Bosnu i Hercegovinu i genocid nad Bošnjacima su isplanirani (intelektualno, ideološki, politički, vojno, ekonomski, medijski, obavještajno, psihološki, itd.), sa jasno postavljenim ciljem, naređenim sa nadležnih političkih i vojnih mjesta i izvršenim planski, sistematski i organizovano.
Poznate su države agresori (Hrvatska i Srbija), zatim ideolozi, planeri, naredbodavci, izvršioci i saradnici, te kako su zločini izvršeni i zbog čega su izvršeni;
– beogradski i zagrebački režimi, na čelu sa Slobodanom Miloševićem i Franjom Tuđmanom, planirali su, pripremali i organizovali agresiju na Republiku Bosnu i Hercegovinu i genocid nad Bošnjacima, rukovodili i komandovali izvođenjem agresije; operativno planirali, pripremali, koordinirali, usmjeravali i preko svojih oficira vodili borbene operacije protiv Bosne i Hercegovine; osiguravali živu silu (starješinski i vojnički kadar), kompletnu logističku podršku (tenkove, transportere, helikoptere, artiljerijsko i pješadijsko naoružanje, radarsko-računarska sredstva, minsko-eksplozivna sredstva, municiju, gorivo i druge strateške sirovine; sanitetski materijal; zdravstveno osiguranje i svu drugu vojnu opremu, zatim plate i penzije, te tako neposredno učestvovali u izvršenju genocida i dugih oblika zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava.
Oružana agresija, osvajački rat protiv Bosne i Hercegovine, bila je sastavni dio Miloševićeve i Tuđmanove državne politike, u čije je ime najveći dio Bosne i Hercegovine okupiran, a Bošnjaci ubijani, protjerivani i odvođeni u koncentracione logore samo zbog njihove nacionalne, etničke i vjerske pripadnosti i osvajanja njihovog životnog prostora.
Agresija na Republiku Bosnu i Hercegovinu je „pomognuta“ embargom na uvoz oružja snaga Armije R BiH od strane Ujedinjenih nacija, Evrope i međunarodne zajednice.
Fašističko i genocidno rukovodstvo paradržavne tvorevine Republike Srpske, na čelu sa Radovanom Karadžićem, Momčilom Krajišnikom, Biljanom Plavšić i drugima, koju je generirao srpski nacionalizam i na kostima ubijenih Bošnjaka proglasio genocidnu tvorevinu nazvanu republikom, imalo je genocidnu namjeru i genocidni plan o istrebljenju Bošnjaka po kojem je genocid organizovano, ciljno i sistematski činjen i izvršen.
Genocid nad Bošnjacima u Republici Bosni i Hercegovini je rezultat kolektivne velikosrpske ideologije, politike i prakse istrebljenja Bošnjaka. Samo u sistematskom i planiranom genocidu nad Bošnjacima Bosne i Hercegovine u sigurnoj zoni Ujedinjenih nacija Srebrenici, jula 1995. učestvovalo je (po raznim osnovama i na različite načine), prema rezultatima istraživanja Vlade Republike Srpske, oko 25.000 ljudi.
Velikosrpski agresor i njegovi saradnici su izvršili masovne zločine u Sarajevu i drugim gradovima u opsadi (Goraždu, Maglaju, Tuzli, Bihaću, …): u redovima za vodu i hranu, na tržnicama, u školama, na fakultetima, u bolnicama, tramvajima, autobusima, na ulicama, u stambenim objektima, na poslu, za vrijeme sahrana, itd, gdje je, pored ostalog, vršena
koordinirana, dugotrajna, rasprostranjena i sistematska kampanja namjernog granatiranja civilnih područja, objekata i civilnog stanovništva iz artiljerijskog, minobacačkog i pješadijskog oružja. Granatiranjem i snajperskim djelovanjem ubijeno je i ranjeno na hiljade civila oba pola i svih starosnih dobi, uključujući djecu, žene i starija lica. Samo na području Sarajeva u opsadi, u periodu od aprila 1992. do decembra 1995. godine ukupan broj ubijenih i umrlih prema rezultatima istraživanja ICTY-a, ( Međunarodnog suda u Haagu), iznosi 18.889 lica.
U Tuzli je 25. maja 1995. izvršen je masakr nad civilima, gdje je granatiranjem ubijen 71 civil (između 15 i 25 godina) i ranjeno preko 200.
– srbijansko-crnogorski agresor izvršio je brojne zločine i nad djecom kao vitalnom skupinom od koje zavisi budući razvoj populacije. Mnoga su djeca ubijena i ranjena. Samo na području Sarajeva u opsadi je ubijeno i umrlo od gladi i hladnoće 1.601 dijete.
Nakon zauzimanja sigurne zone Ujedinjenih nacija Srebrenica, jula 1995. ubijeno je oko 800 djece mlađe od 18 godina, među kojima je oko 400 starosne dobi do 14 godina. Brojne su djevojčice silovane i gledale su kako muče i siluju njihove majke. Na očigled djece zločinci su ubijali, mučili i silovali njihove roditelje, itd. Oduzeli su im dom i djetinjstvo, a mnogima ubili jednog ili oba roditelja.
– agresor je u pojedinim mjestima i područjima prisilno prevodio muslimane u pravoslavnu vjeru. O tome postoje svjedočenja građana iz Kalimanića, Rogatice, Vlasenice, Bjelimića, Foče, Kozarca, Semberije i drugih mjesta;
– agresor je sistematski opljačkao, porušio, oštetio, razorio i izbrisao tragove na oko 1.200 objekata islamske arhitekture, među kojima su brojne džamije, mektebi, tekije, turbeta i druge sakralne građevine, među kojima je i mnogo onih koje imaju neprocjenjivu historijsko-kulturnu, umjetničku i naučnu važnost i koje su nenadomjestive. Istovremeno, srpsko-crnogorski agresor uništio je ili oštetio preko 500 vjerskih objekata katoličke crkve i nekoliko jevrejskih;
– agresor je sistematski opljačkao, prisvojio, porušio, popalio mnoštvo stambenih i poslovnih objekata. Procjenjuje se da je uništeno i oštećeno između 60 do 70% ukupnog broja stambenih jedinica u Republici Bosni i Hercegovini. Razoreni su i uništeni mnogi infrastrukturni objekti u oblasti saobraćaja i veza (željeznička i putna infrastruktura, PTT saobraćaj i RTV);
– agresor je opljačkao, razorio i uništio mnoge industrijske objekte, poljoprivredna dobra, hotele, motele i turističke centre, te bezbroj malih zanatskih i trgovačkih radnji u privatnom vlasništvu. Procjenjuje se da je uništeno i oštećeno između 50 do 60% industrijskih objekata;
– velikosrpski zločinci uništili su oko 55% zdravstvenih objekata, čime je iz upotrebe izbačeno na hiljade bolničkih kreveta. Ubijeno je 349 ljekara i drugih zdravstvenih radnika, uglavnom na radnom mjestu (samo na području Sarajeva 47). Uništeno je oko 400 sanitetskih vozila;
– među najtežim rezultatima agresije je i razaranje i uništenje gotovo svih obrazovnih, naučnih, kulturnih i sportskih objekata. Dovoljno je u tom pogledu spomenuti činjenicu da je agresor granatirao i zapalio Nacionalnu i univerzitetsku biblioteku u Sarajevu (zbirku periodičnih publikacija sa više od 30.000 naslova iz svih oblasti nauke i ljudskog života uopće. Periodika je imala blizu pola miliona tomova, a u Vijećnici je bilo i oko 850.000 monografskih publikacija). Agresor je potpuno spalio Orijentalni institut, uključujući arhiv i biblioteku, uništio gotovo sve objekte na kojima su održane XIV Olimpijske igre 1984.godine, te staro Jevrejsko groblje pretvorio u uporište sa kojeg je danonoćno ubijao civile Sarajeva u opsadi;
– agresor je u gradovima koji su bili pod opsadom, posebno u Sarajevu, onesposobio ili iz upotrebe isključio brojne vodoopskrbne objekte i uskratio vodu, električnu energiju, gas i telefonske komunikacije. Na taj način agresor je namjerno podvrgavao civile životnim uslovima koji su trebali dovesti do njihovog potpunog ili djelimičnog fizičkog uništenja;
– srbijansko-crnogorski agresor i njegovi saradnici nisu poštovali nikakve ratne konvencije, te su protiv civilnog stanovništva koristili metode i sredstva koji su po svim među-narodnopravnim i humanitarnim pravima i standardima zabranjeni. Tako je protiv civilnog stanovništva, stambenih, privrednih i bolničkih objekata koristio rasprskavajuću i zapaljivu municiju, hemijske otrove, kasetne bombe, snajpere i dr. Iz svih je artiljerijskih oruđa vršio granatiranje po gradovima, naseljima i selima sa pretežno bošnjačkim stanovništvom;
– agresor je sistematski izgladnjivao civilno stanovništvo, posebno u Sarajevu, zatim onemogućavao njihovo liječenje i epidemiološku zaštitu, te sprečavao UNHCR-u i drugim međunarodnim i lokalnim humanitarnim organizacijama da isporučuju hranu i lijekove. Također, u okupiranim mjestima u kojima je ostao manji broj Bošnjaka i Hrvata, agresor ih je otpuštao sa posla, izbacivao iz stanova, uz prethodno prisilno potpisivanje da se odriču svoje cjelokupne imovine, uskraćivao im socijalnu i medicinsku zaštitu i drugo;
– u agresiji na Republiku Bosnu i Hercegovinu agresor je posebno koristio opsadni način ratovanja i neselektivno i nesrazmjerno korištenje sile, što je karakteristično za Sarajevo, Goražde, Žepu, Srebrenicu, Bihać i druga mjesta u opsadi.
Oružane snage Republike Hrvatske (Hrvatska vojska i njeni saveznici – Hrvatsko vijeće obrane – HVO, koji su djelovali pod kontrolom Republike Hrvatske i za njene interese, kao de facto i de jure instrument Republike Hrvatske, koja je vršila opštu kontrolu nad HVO-om, pri čemu se i zločini HVO-a pripisuju Republici Hrvatskoj) su u dolini Rame i Neretve, te u srednjoj Bosni, izvršile brojne zločine nad bošnjačkim civilnim stanovništvom, kao što su: masovni pokolji, uključujući žene i djecu, prisilno protjerivanje i raseljavanje, hapšenja i zatočenja civila u konclogorima i drugim mjestima zatočenja, silovanja, napadi na gradove, te uništavanje sela, vjerskih i drugih civilnih objekata. To je, u skladu sa Tuđmanovim nacionalis-tičkim programom o formiranju “zajedničke hrvatske države u njenim etničkim i povijesnim granicama”, dio smišljene i sistematske politike i prakse genocida, koje su HV i pripadnici HVO-a organizirano činili u pomenutim mjestima i područjima. Takva genocidna politika provođena je u općinama: Stolac, Čapljina, Mostar, Jablanica, Prozor, Gornji Vakuf, Bugojno, Kiseljak, Busovača, Usora, Žepče, Vitez, Travnik i Vareš. Najočiglednijii primjeri masovnih zločina su pokolji u Ahmićima i Stupnom Dolu, gdje su mnogi civili, uključujući žene i djecu, ubijeni i živi spaljeni, a kuće i drugi civilni objekti zapaljivim mecima, granatama i benzinom zapaljeni. Na tom je zauzetom području Republika Hrvatska “imala ulogu okupacione sile i to zbog opšte kontrole koju je imala nad HVO-om, podrške koju mu je pružala i bliskih veza koje je sa njim održavala”. Zbog “opšte kontrole koju je Hrvatska vršila nad HVO-om, imovina bosanskih Muslimana je u trenutku njenog razaranja bila pod kontrolom Hrvatske i nalazila se na okupiranoj teritoriji”
– oružane formacije Fikreta Abdića, koji se stavio u službu agresora, izvršile su brojne zločine protiv civilnog stanovništva i ratnih zarobljenika, posebno pripadnika Petog korpusa Armije Republike Bosne i Hercegovine, kao što su: ubistva, ranjavanja, maltretiranja, fizička i psihička zlostavljanja i premlaćivanja, posebno u logorima, zatim silovanja, pljačkanje i uništavanje (neselektivno granatiranje) stambenih i drugih civilnih objekata;
– Nažalost, nekoliko nesvjesnih pojedinaca iz reda bošnjačkog naroda je u toku odbrane Republike Bosne i Hercegovine od agresije i biološkog istrebljenja, izvršio određene ratne zločine nad Srbima i Hrvatima, a što su u najvećoj mjeri institucije sistema vlasti procesuirale još tokom ratnih dejstava.
– Republika Bosna i Hercegovina, međunarodno priznata država i članica Ujedinjenih nacija, za vrijeme agresije i genocida imala je ogromne ljudske žrtve i materijalna razaranja. Ukupan broj ubijenih, prisilno protjeranih, ranjenih i drugih oblika zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava u Republici Bosni i Hercegovini još uvijek nije konačno naučno utvrđen. Može se govoriti o stotinama hiljadama ranjenih, od čega nekoliko desetina hiljada djece, više stotina hiljada zatočenih u preko 650 koncentracionih logora i drugih mjesta zatočenja, nekoliko desetina hiljada silovanih i seksualno zlostavljanih žena, djece pa i muškaraca.
Iz svojih domova je, u panici, strahu i haosu, protjerano je sa svojih staništa oko 2.200.000 osoba. Od toga je 1.370.000 lica je sa teškim psihičkim povredama;
– velikosrpski agresor je u gradovima pod opsadom i sigurnim zonama Ujedinjenih nacija, kao i mnogim naseljima u blizini fronta, nametnuo takve uslove života koji su imali za cilj potpuno ili djelimično uništenje ciljne grupe;
– više desetina hiljada (lica) je, zbog teških uslova agresije i genocida, umrlo usljed povećanog mortaliteta stanovništva;
– više desetina hiljada (lica) je, zbog teških uslova agresije i genocida, bitno i značajno smanjeno usljed odsustva prirodnog priraštaja stanovništva.
Nažalost, bosanskohercegovački muslimani su na kraju 20. stoljeća djelimično istrijebljeni. U mnogim mjestima, gdje su stoljećima živjeli, danas ih više nema ili su tamo, nažalost, simbolično prisutni, egzistirajući i vegetirajući kao biološka bića, koja ne predstavljaju nikakav ni društveni niti politički faktor, te su oni faktički samo statistički broj.
Genocid nad Bošnjacima se i dalje uporno prikriva, minimizira, relativizira, osporava, poriče i negira, uključujući i presude međunarodnih (ICTY i ICJ) i nacionalnih (Savezna Republika Njemačka i Bosna i Hercegovina) krivičnih sudova.
Permanentno i kontinuirano se izjednačavaju žrtve genocida i njihovi izvršioci (zločinci), što je nedopustivo (sve više se govori samo o ratnim zločinima na svim “stranama”, čime se genocid i drugi oblici zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava reduciraju samo na ratne zločine što, najblaže rečeno, duboko vrijeđa istraživače ovih zločina, a pogotovo žrtve genocida) i na sasvim pogrešan način daju kvalifikacije o karakteru zločina, a što je u suprotnosti je sa relevantnom dokumentacijom.
Svjedoci smo, nažalost, sve prisutnije pojave manipulisanja žrtvama genocida u Bosni i Hercegovini na kraju 20. stoljeća, posebno brojem i statusom žrtava (umjesto civil i borac, koriste se pojmovi civil i vojnik), pri čemu se naročito aktivno angažuju kvazi-istraživači.
Jako je bitno shvatiti i razumjeti da su planeri, naredbodavci, učesnici, pomagači, saučesnici i izvršioci genocida u velikosrpskoj i velikohrvatskoj ideologiji, politici i praksi još uvijek najveći heroji u srpskom i hrvatskom narodu. Mnogi od njih danas nekažnjeno žive i rade, uživajući, nažalost, u rezultatima genocida i ismijavajući žrtve tog zločina;
Srpski narod i njegova politička i naučna elita nisu se distancirali od izvršenog genocida, a kamoli da se žrtvama izvinu i (za)traže oprost i pruže ruku pomirenja. Umjesto toga, oni u kontinuitetu negiraju genocid i odgovornost za zločine prebacuju na žrtvu genocida, te izmišljaju i falsifikuju historijske činjenice, kao što je pored ostalog i “teza” da su legalni organi vlasti Republike Bosne i Hercegovine protjerali Srbe sa područja Sarajeva.
Entitet Republika Srpska je genocidna tvorevina velikosrpskog nacionalizma, odnosno države Savezne Republike Jugoslavije/Srbije i Crne Gore (Republika Srpska je nasljeđe genocida – ona je genocidna tvorevina), nastala na teškim kršenjima međunarodnog humanitarnog prava, obilježena i natopljena, uglavnom, bošnjačkom krvlju, te omeđena i prekrivena brojnim masovnim grobnicama i koncentracionim logorima, u kojoj legalno djeluju fašističke organizacije.
Političko rukovodstvo i druge strukture Republike Srpske, u skladu sa velikosrpskom genocidnom ideologijom, politikom i praksom, falsifikuju historijske činjenice i negiraju genocid nad Bošnjacima, te na sve moguće načine opstruiraju jačanje države Bosne i Hercegovine i konstantno sprovode politiku secesije, uništavanja i uništenja države Bosne i Hercegovine;
Dejtonski sporazum je, nažalost, legalizirao velikosrpsku nacionalističku ideologiju, politiku i praksu, genocidnog karaktera. On je, pored ostalog, promijenio i ime međunarodno priznate države (Republika Bosna i Hercegovina), isključivši iz njenog naziva riječ republika, dodjeljujući ga zločincima kao nagradu za izvršeni genocid.
Ovo su samo najosnovnije činjenice, duboko urezane u svijest svih preživjelih žrtava genocida i drugih oblika zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava i utkane u aktuelnu surovu društvenu stvarnost, na kojoj se po svaku cijenu u raznim oblicima nastoje održati (živim i legalnim) velikodržavni projekti fašističkog i genocidnog karaktera, koji pored ostalog, impliciraju trajnu nestabilnost u Bosni i Hercegovini, osporavaju političko-pravni i državni kontinuitet, suverenitet i nezavisnost Bosne i Hercegovine.
(Iz knjige “Tragovi opstanka” JOB Konjic 2021.g.)